ใส่ใจสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ ก่อนจะสายเกินแก้
คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เปิดเผยข้อมูลที่น่ากังวลว่า มากกว่า 58% ของผู้สูงอายุในประเทศไทย มีฟันธรรมชาติเหลือน้อยกว่า 20 ซี่ ซึ่งถือเป็นจำนวนที่ต่ำกว่าความต้องการพื้นฐานในการเคี้ยวอาหาร พูดคุย หรือเข้าสังคมอย่างมั่นใจ ความเสื่อมถอยของสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุจึงไม่ใช่เรื่องเล็ก เพราะอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรง และส่งผลต่อคุณภาพชีวิตในระยะยาว
การดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุอย่างจริงจัง รวมถึงการใส่ฟันปลอมทดแทนฟันที่สูญเสียไป จึงเป็นทางออกที่ช่วยเสริมความมั่นใจ และลดความเสี่ยงด้านสุขภาพอื่น ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ปัญหาสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ สู่การสูญเสียฟัน
เมื่ออายุมากขึ้นย่อมนำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย รวมถึงฟันผู้สูงอายุที่อาจเผชิญปัญหาหลายอย่าง ซึ่งกระทบต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิต ดังนี้
โรคเหงือกและโรคปริทันต์อักเสบ
ปัญหาเหล่านี้พบบ่อยในผู้สูงอายุ เกิดจากการสะสมของแบคทีเรียที่ทำให้เหงือกอักเสบ บวมแดง และมีเลือดออก หากปล่อยทิ้งไว้จะลุกลามไปทำลายอวัยวะรอบ ๆ ฟัน จนทำให้ฟันโยกและหลุดในที่สุด
เหงือกร่น ฟันโยก หรือฟันหลุด
การดูแลที่ไม่เหมาะสมเป็นเวลานาน รวมถึงอายุที่เพิ่มมากขึ้น ทำให้เหงือกเริ่มร่น รากฟันที่ปกติจะถูกปกคลุมด้วยเหงือกจะเริ่มเปิดออกมา ทำให้ฟันไวต่อความร้อน-เย็น และเริ่มโยก ในที่สุดอาจหลุดออกมาหรือต้องถอนออก
ฟันผุในรากฟัน
ปัญหาเหงือกร่นทำให้รากฟันสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมในช่องปากได้มากขึ้น และด้วยรากฟันมีโครงสร้างที่อ่อนแอกว่าตัวฟัน จึงผุได้ง่ายกว่ามาก หากไม่ได้รับการรักษา ฟันอาจเสียหายจนต้องถอนออก หรือหลุดออกได้เช่นกัน
ปากแห้ง
ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ต้องรับประทานยาเป็นประจำ เช่น ยาความดัน หรือยารักษาโรคเรื้อรังต่าง ๆ ทำให้การผลิตน้ำลายลดน้อยลง ส่งผลกระทบต่อการล้างทำความสะอาดช่องปากและต่อต้านเชื้อโรค เมื่อปากแห้งจึงเสี่ยงต่อการเกิดฟันผุและโรคเหงือกมากขึ้น
แผลในช่องปากหรือการติดเชื้อรา
ผู้สูงอายุมีภูมิคุ้มกันที่ลดลง รวมถึงผู้ที่สวมฟันปลอมไม่พอดีหรือทำความสะอาดไม่เหมาะสม ทำให้เสี่ยงต่อการเกิดแผลกดทับในช่องปากหรือการติดเชื้อราได้
มีกลิ่นปากเรื้อรัง
กลิ่นปากในผู้สูงอายุอาจเกิดจากการสะสมของแบคทีเรียในช่องปาก ฟันผุ โรคเหงือก หรือการทำความสะอาดฟันปลอมที่ไม่เพียงพอ ปัญหานี้ส่งผลต่อความมั่นใจและการเข้าสังคมของผู้สูงอายุ
สาเหตุของการเกิดปัญหาสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ
- พฤติกรรมการดูแลช่องปากที่ไม่เหมาะสม เช่น การแปรงฟันไม่สม่ำเสมอ ไม่ใช้ไหมขัดฟัน หรือใช้เทคนิคการแปรงฟันที่ไม่ถูกต้อง ทำให้คราบจุลินทรีย์สะสมและก่อให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมา
- ผลข้างเคียงจากยา สามารถทำให้ปากแห้ง ลดการหลั่งน้ำลาย และเพิ่มความเสี่ยงต่อฟันผุและโรคเหงือก
- สูญเสียฟันโดยไม่ได้ใส่ฟันปลอมทดแทน ทำให้ฟันที่เหลือต้องรับภาระมากขึ้น อาจเกิดการเสียดสี การโยกคลอน และในที่สุดก็สูญเสียฟันเพิ่มเติม
- ไม่ตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำ ทำให้ปัญหาต่าง ๆ ไม่ได้รับการแก้ไขตั้งแต่เริ่มต้น จนรักษายากขึ้น และสูญเสียฟันมากกว่าที่ควร
ผลกระทบจากการสูญเสียฟันธรรมชาติของผู้สูงอายุ
บดเคี้ยวอาหารได้ลำบากขึ้น
เมื่อมีฟันน้อยลง ผู้สูงอายุจะเลือกรับประทานอาหารที่นุ่ม หลีกเลี่ยงผักใบเขียว ผลไม้ หรือเนื้อสัตว์ที่ต้องเคี้ยวมาก ส่งผลให้ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ น้ำหนักลด และเสี่ยงต่อภาวะทุพโภชนาการ
ขาดความมั่นใจในตนเอง
การสูญเสียฟัน โดยเฉพาะฟันหน้า ทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกอายเวลาพูดหรือยิ้ม จึงมักหลีกเลี่ยงการพบปะสังสรรค์ ไม่ทำกิจกรรมสังคม หรือแม้แต่การรับประทานอาหารร่วมกับผู้อื่น ซึ่งความเหงาและการแยกตัวจากสังคมนี้อาจนำไปสู่ภาวะซึมเศร้าได้
สร้างความกังวลแก่คนในครอบครัว
เมื่อเห็นผู้สูงอายุในบ้านมีปัญหาในการใช้ชีวิตประจำวัน สมาชิกในครอบครัวก็ย่อมต้องเป็นกังวลและหาทางช่วยเหลือ ซึ่งอาจทำให้เกิดความเครียดสะสมได้
การป้องกันปัญหาสุขภาพช่องปาก และเสริมสร้างคุณภาพชีวิตให้ผู้สูงอายุ
สำหรับการดูแลสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ รวมถึงส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่พวกท่าน สามารถทำได้ด้วยวิธีการเหล่านี้
วิธีดูแลช่องปากในชีวิตประจำวัน
- แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง ด้วยยาสีฟันที่มีฟลูออไรด์
- ใช้ไหมขัดฟันหรือแปรงซอกฟันเป็นประจำ เพื่อขจัดเศษอาหารบริเวณที่แปรงเข้าถึงยาก
- ดื่มน้ำบ่อย ๆ โดยเฉพาะผู้ที่มีปากแห้งจากยา
- หลีกเลี่ยงของหวาน อาหารเหนียว หรืออาหารแข็งที่อาจทำลายฟัน
ตรวจสุขภาพช่องปากเป็นประจำ
ควรพาผู้สูงอายุเข้าพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน เพื่อตรวจเช็กเหงือก ฟัน และอวัยวะในช่องปากอย่างละเอียด ทันตแพทย์จะช่วยทำความสะอาด รวมถึงให้คำแนะนำที่เหมาะสม
ทางเลือกในการทดแทนฟันที่สูญเสีย
การใส่ฟันปลอมถือเป็นทางเลือกที่ดีในการทดแทนฟันที่สูญเสียไป เพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุกลับมาเคี้ยวอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพและเสริมสร้างความมั่นใจในการยิ้มและพูดคุย ซึ่งฟันปลอมสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทหลัก ๆ ได้แก่
ประเภทของฟันปลอม
- ฟันปลอมชนิดติดแน่น (Fixed Prosthodontics)
- สะพานฟัน เป็นการทำฟันปลอมติดแน่นกับฟันซี่ข้างเคียง เหมาะสำหรับผู้ที่สูญเสียฟันไป 1–2 ซี่และมีฟันธรรมชาติที่แข็งแรงอยู่ข้าง ๆ
- รากฟันเทียม เป็นการฝังวัสดุคล้ายรากฟันลงในกระดูกขากรรไกร แล้วใส่ฟันปลอมลงบนรากเทียมนั้น เป็นวิธีที่ให้ความรู้สึกใกล้เคียงกับฟันธรรมชาติมากที่สุด
- ฟันปลอมชนิดถอดได้ (Removable Prosthodontics)
- ฟันปลอมบางส่วน (Partial Denture) สำหรับผู้ที่ยังพอมีฟันธรรมชาติเหลืออยู่ ฟันปลอมชนิดนี้จะยึดเกาะกับฟันเดิมเพื่อทดแทนฟันที่หายไป
- ฟันปลอมทั้งปาก (Full Denture) สำหรับผู้ที่ไม่มีฟันเหลืออยู่เลย ใช้ทดแทนฟันทั้งหมดในขากรรไกรบนหรือล่า
ฟันปลอมซี่เดียวคืออะไร และเหมาะกับใคร ?
ฟันปลอมซี่เดียว คือการทดแทนฟันที่หายไปเพียง 1 ซี่ โดยอาจเป็นสะพานฟัน หรือรากฟันเทียม ซึ่งเป็นทางเลือกที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากไม่ต้องกรอหรือรบกวนฟันซี่อื่น ๆ ที่ดีอยู่ และให้ความรู้สึกเหมือนฟันธรรมชาติมากที่สุด โดยฟันปลอมซี่เดียวเหมาะสำหรับกลุ่มคนเหล่านี้
- ผู้ที่สูญเสียฟันไปเพียง 1 ซี่
- ผู้ที่ต้องการทางเลือกที่ให้ความรู้สึกมั่นคงและใช้งานได้เหมือนฟันธรรมชาติ
- ผู้ที่ต้องการรักษาโครงสร้างกระดูกขากรรไกรไม่ให้ยุบตัวลงเมื่อฟันหายไป
อ่านข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับฟันปลอมสำหรับผู้สูงอายุได้ที่นี่ https://www.theivorydental.com/ทันตกรรมฟันปลอม/
สำหรับผู้สูงอายุหรือผู้ดูแลที่กำลังมองหาทางออกในการดูแลสุขภาพช่องปาก หรือต้องการใส่ฟันปลอมแบบซี่เดียว หรือหลายซี่ ที่ THE IVORY DENTAL CLINIC พร้อมดูแลคุณอย่างใกล้ชิด โดยทีมทันตแพทย์ผู้มีประสบการณ์เฉพาะทางด้านทันตกรรมผู้สูงอายุ ให้คำแนะนำตรงจุด พร้อมบริการที่ใส่ใจ ยินดีให้คำปรึกษา เพื่อให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพช่องปากที่ดี และใช้ชีวิตได้อย่างมั่นใจในทุกวัน นัดหมายล่วงหน้าได้ทาง LINE : @theivorydental (มี @ ด้วย) หรือ โทร. 02-275-3599, 094-968-4294 พร้อมเปิดบริการทุกวัน เวลา 10.00-20.00 น.
ข้อมูลอ้างอิง
- การดูแลสุขภาพช่องปากสำหรับผู้สูงอายุภาวะพึ่งพิง. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 สิงหาคม 2568 จาก https://dental.anamai.moph.go.th/web-upload/5x9c01a3d6e5539cf478715290ac946bee/tinymce/Elderly/KPI2566/dental%20health%20for%20CM-final.pdf
